Trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi, đặc biệt trên không gian mạng và các sàn thương mại điện tử, câu hỏi đặt ra là liệu các doanh nghiệp nhỏ – vốn chiếm phần lớn trong các ngành nông sản, thực phẩm, thủ công mỹ nghệ – có thể bắt kịp xu hướng số hóa để bảo vệ thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng?

Hàng giả: Thách thức lớn với doanh nghiệp nhỏ

Hàng giả, hàng nhái len lỏi khắp thị trường Việt Nam, từ các cửa hàng tạp hóa nhỏ đến siêu thị tại các đô thị lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Theo ông Nguyễn Đăng Sinh, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP), “Hầu hết sản phẩm có uy tín, được người tiêu dùng ưa chuộng đều có nguy cơ bị làm giả. Tình trạng này diễn biến phức tạp, với mẫu mã đa dạng, giá cả linh hoạt, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc kiểm soát”. Tính đến tháng 6/2025, lực lượng Quản lý thị trường đã xử lý gần 10.000 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, thu phạt hơn 260 tỷ đồng, nhưng các hình thức làm giả như sao chép tem, mã QR vẫn ngày càng tinh vi.

Đối với các doanh nghiệp nhỏ và hộ sản xuất tại các làng nghề truyền thống, vấn đề càng nghiêm trọng do thiếu nguồn lực để áp dụng các giải pháp công nghệ chống giả. Ông Trần Văn Lợi, chủ một cơ sở mây tre đan tại Chương Mỹ, Hà Nội, chia sẻ: “Sản phẩm của chúng tôi bị làm nhái và bán tràn lan trên sàn thương mại điện tử. Nhưng chi phí tem chống giả hay mã QR truy xuất nguồn gốc thường cao hơn cả lợi nhuận một sản phẩm, khiến chúng tôi không thể triển khai”. Tình trạng này phản ánh khó khăn chung của hàng nghìn cơ sở sản xuất nhỏ, vốn không có đủ nhân lực hoặc tài chính để bảo vệ thương hiệu.

Người tiêu dùng kiểm tra nguồn gốc hàng hóa bằng điện thoại thông minh (Ảnh ST)

Công nghệ “giá mềm” mở ra cơ hội

Trước thực trạng này, nhiều startup Việt Nam đã vào cuộc, cung cấp các giải pháp công nghệ chống giả “vừa túi tiền” và dễ áp dụng. VNCheck, một startup trong lĩnh vực xác thực hàng hóa, đã triển khai các gói giải pháp với chi phí chỉ từ 300 đồng/tem, hỗ trợ cả xác thực trực tuyến và ngoại tuyến. Anh Nguyễn Văn Đức, CEO VNCheck, cho biết: “Chúng tôi thiết kế giải pháp đơn giản, dễ sử dụng, đồng thời hỗ trợ đào tạo tại chỗ để doanh nghiệp nhỏ có thể áp dụng ngay”. Tương tự, startup TrueData cung cấp tem thông minh tích hợp công nghệ nano và mã hóa truy xuất nguồn gốc với giá ngang tem giấy truyền thống. Bà Trần Thị Hải Yến, Giám đốc sản phẩm TrueData, nhấn mạnh: “Nếu công nghệ không tiếp cận được doanh nghiệp nhỏ, cuộc chiến chống hàng giả sẽ khó thành công. Chúng tôi muốn phổ cập công nghệ đến tận gốc rễ chuỗi sản xuất”.

Các giải pháp này không chỉ cung cấp công cụ mà còn đi kèm dịch vụ đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật, giúp giảm rào cản cho các cơ sở thiếu nhân lực chuyên môn. Đây là bước tiến quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp nhỏ tham gia vào cuộc chiến chống hàng giả một cách chủ động.

Chính sách hỗ trợ: Chìa khóa lan tỏa công nghệ

Mặc dù các giải pháp công nghệ đang dần trở nên dễ tiếp cận, chi phí và tâm lý “ngại số hóa” vẫn là rào cản lớn. Ông Trần Văn Lợi đề xuất: “Nếu nhà nước hỗ trợ 50% chi phí tem chống giả hoặc tổ chức các lớp hướng dẫn tại địa phương, chúng tôi sẽ sẵn sàng áp dụng công nghệ”.

Từ góc nhìn chuyên gia, ông Nguyễn Quang Tuấn, chuyên gia tư vấn giải pháp số, khuyến nghị nhà nước cần xây dựng chương trình trợ giá cho các giải pháp chống giả và ban hành quy định bắt buộc truy xuất nguồn gốc đối với các nhóm hàng hóa nhạy cảm như thực phẩm, dược phẩm, thủ công mỹ nghệ. Ông cũng đề xuất ưu đãi thuế hoặc tín dụng để khuyến khích doanh nghiệp nhỏ đầu tư vào công nghệ. Những chính sách này không chỉ giúp doanh nghiệp bảo vệ thương hiệu mà còn đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc từ các thị trường xuất khẩu lớn như EU và Mỹ.

Hướng tới tương lai bền vững

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc bảo vệ thương hiệu và đảm bảo minh bạch chuỗi cung ứng không chỉ là yêu cầu sống còn của doanh nghiệp mà còn góp phần nâng cao uy tín sản phẩm Việt trên thị trường toàn cầu. Với sự vào cuộc của các startup cung cấp giải pháp công nghệ giá rẻ và sự hỗ trợ từ chính sách nhà nước, các doanh nghiệp nhỏ giờ đây có cơ hội tham gia cuộc chiến chống hàng giả một cách hiệu quả hơn.

Công nghệ chống giả không còn là “đặc quyền” của các tập đoàn lớn. Với những giải pháp “vừa túi tiền” và chính sách hỗ trợ phù hợp, các doanh nghiệp nhỏ tại Việt Nam hoàn toàn có thể bắt kịp xu hướng số hóa, bảo vệ thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu./.