Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu nổi bật trong ứng dụng công nghệ thông tin và phát triển Chính phủ điện tử (CPĐT). Chỉ số CPĐT của Việt Nam giai đoạn 2014 – 2018 tăng 11 bậc, lên vị trí 88 thế giới. Hoạt động chỉ đạo, điều hành được tăng cường; môi trường pháp lý từng bước hoàn thiện với nhiều nghị định quan trọng, tạo điều kiện để 87% văn bản nhà nước được trao đổi qua mạng. Tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến mức độ cao ngày càng tăng, đặc biệt trong lĩnh vực thuế với 99,8% doanh nghiệp khai thuế điện tử và hải quan với 99,7% doanh nghiệp thực hiện hải quan điện tử. Cổng Dịch vụ công quốc gia đã được khai trương, nhiều cơ sở dữ liệu quốc gia hình thành, nền tảng tích hợp và chia sẻ dữ liệu quốc gia dần kết nối các bộ, ngành, địa phương; công tác bảo đảm an toàn, an ninh mạng cũng được chú trọng hơn.

Tuy nhiên, CPĐT Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức: tình trạng cát cứ dữ liệu, mô hình triển khai thiếu đồng bộ, mức độ quan tâm không đồng đều giữa các ngành, địa phương; tỷ lệ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến còn thấp; cơ quan nhà nước vẫn phụ thuộc nhiều vào giấy tờ; một số luật, nghị định quan trọng chưa được ban hành; tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 còn hạn chế; tiến độ triển khai cơ sở dữ liệu quốc gia và nền tảng CPĐT còn chậm; an toàn, an ninh mạng chưa được quan tâm đúng mức; kinh phí đầu tư chưa đảm bảo; và thiếu chiến lược tổng thể cũng như bộ chỉ số giám sát CPĐT.

Trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ với chuyển đổi số, chính phủ số, chính phủ thông minh dựa trên điện toán đám mây, dữ liệu lớn, IoT và trí tuệ nhân tạo, việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế là cần thiết. Hàn Quốc – quốc gia luôn nằm trong top 10 thế giới về CPĐT – được xem là hình mẫu thành công, đặc biệt về chính sách và triển khai hạ tầng băng rộng.

Xuất phát từ thực tiễn đó, PGS.TS. Trần Minh Tuấn và các cộng sự tại Viện Chiến lược Thông tin và Truyền thông đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu, đề xuất kế hoạch tổng thể phát triển cơ sở hạ tầng băng rộng phục vụ Chính phủ điện tử ở Việt Nam đến năm 2030”. Đây là nghiên cứu trọng điểm hợp tác với Viện Phát triển Xã hội Thông tin Hàn Quốc (KISDI), hướng tới ba mục tiêu: đề xuất kế hoạch tổng thể phát triển hạ tầng băng rộng phục vụ CPĐT đến năm 2030; xây dựng bộ tiêu chí đánh giá mô hình, dự án, giải pháp và hướng dẫn xây dựng hạ tầng băng rộng; đồng thời triển khai thử nghiệm tại một địa phương để kiểm chứng tính khả thi.

Sau hơn hai năm thực hiện (1/8/2019 – 1/5/2022), đề tài đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Về nghiên cứu trong nước, nhóm đã tổng quan hạ tầng băng rộng và CPĐT trong bối cảnh CMCN 4.0, phân tích kinh nghiệm quốc tế, đề xuất kế hoạch tổng thể phát triển hạ tầng băng rộng dựa trên Khung kiến trúc CPĐT và bài học quốc tế; xây dựng bộ tiêu chí, quy trình đánh giá mức độ phát triển hạ tầng; và đề xuất cơ chế, mô hình, giải pháp triển khai. Về hợp tác quốc tế, nhóm đã nghiên cứu hiện trạng và kế hoạch phát triển hạ tầng băng rộng cho CPĐT và xã hội thông tin thông minh của Hàn Quốc; tìm hiểu khung kiến trúc CPĐT và hệ thống tiêu chí KPI của Hàn Quốc; rút ra bài học áp dụng cho Việt Nam. Hoạt động khảo sát thực tế được chuyển thành chuyên đề nghiên cứu do ảnh hưởng của dịch COVID-19, với sự hỗ trợ thông tin từ đối tác Hàn Quốc.

Đề tài cũng xây dựng thành công phần mềm chuyên dụng “Thu thập, phân tích, đánh giá, mô phỏng và dự báo các chỉ số phát triển cơ sở hạ tầng băng rộng phục vụ CPĐT”. Phần mềm được triển khai thử nghiệm tại Bắc Ninh và Quảng Ninh, có khả năng kết nối thời gian thực với cơ sở dữ liệu của Cục Viễn thông để cung cấp các chỉ số như số lượng thuê bao Internet cáp quang (FTTH), thuê bao di động và tỷ lệ dân số phủ sóng 4G. Đây là nền tảng mở, có khả năng mở rộng, phục vụ lâu dài cho công tác nghiên cứu và quản lý dữ liệu của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Kết quả nghiên cứu đã đóng góp cho việc xây dựng nhiều văn bản quan trọng của Bộ Thông tin và Truyền thông, như Dự thảo Quyết định phê duyệt Quy hoạch Phát triển hạ tầng thông tin và truyền thông (2021–2050), Dự thảo Nghị quyết về phát triển CPĐT (nay là Chiến lược phát triển CPĐT hướng tới Chính phủ số 2021–2030), và tích hợp chỉ tiêu vào Bộ chỉ số đánh giá chuyển đổi số (DTI 2020).

Mặc dù đạt nhiều thành tựu, đề tài vẫn còn một số hạn chế do phạm vi nghiên cứu rộng, tốc độ phát triển nhanh của chuyển đổi số, sự phức tạp trong phối hợp đa đơn vị và ảnh hưởng của dịch COVID-19. Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu dự kiến tiếp tục khảo sát mức độ sẵn sàng triển khai hạ tầng số ở các địa phương, hoàn thiện bộ chỉ số và nâng cấp phần mềm để tăng khả năng kết nối thời gian thực, phục vụ hiệu quả hơn công tác quản lý nhà nước về phát triển CPĐT, hướng tới chính phủ số ở Việt Nam./.